Cuốn sách này là tuyển tập các công trình đặc sắc của Iuri Mikhailovich Lotman (1922-1993), được biên dịch nhằm giới thiệu với sinh viên, học viên cao học, nghiên cứu sinh và đông đảo độc giả Việt Nam những tư tưởng nòng cốt làm nên lí thuyết kí hiệu học văn hoá của nhà nghiên cứu văn học, nhà văn hoá học và kí hiệu học nổi tiếng thế giới, một trong số học giả hàng đầu của thế kỉ XX.
Có nhiều cơ sở để chứng minh về sự gặp gỡ, giáo cắt giữa sự tìm tòi khoa học của Iu.M.Lotman với những khám phá lý thuyết của chủ nghĩa cấu trúc và kí hiệu học hiện đại trong bước ngoặt ngôn ngữ học diễn ra ở các nước Âu – Mĩ vào nửa đầu thế kỉ XX. Nhưng cũng dễ nhận ra hàng loạt điểm khác biệt quan trọng giữa tư tưởng lí thuyết của các học giả Tây Âu với hệ thống quan niệm của Iu.M.Lotman.
Trong số 800 công trình nghiên cứu lớn nhỏ của Iu.M.Lotman, chúng tôi chỉ có thể chọn dịch 29 công trình làm tuyển tập này. Do cuốn sách chọn dịch những công trình khoa học tập trung vào chủ đề kí hiệu học văn hoá của Iu.M.Lotman và Trường phái Tartu, nên những cơ sở đang đào tạo các chuyên ngành kí hiệu học, văn hoá học, ngữ văn học và xã hội học có thể sử dụng nó như một giáo trình dạy-học.
Danh tiếng khoa học của Lotman đã vượt ra ngoài ranh giới của đất nước. Theo thống kê chính thức, ông là nhà ngữ văn học viết bằng tiếng Nga được phiên dịch nhiều nhất. Hầu hết các chuyên luận của ông đã được xuất bản bằng tiếng nước ngoài. Hơn 50 tạp chí của nhiều nước đã in các tiểu luận của ông. Các công trình tiêu biểu của ông đã được dịch sang các thứ tiếng: Anh, Đức, Pháp, Nhật, Thụy Diển, Tây Ban Nha, Phần Lan, Bồ Đào Nha, Hy Lạp, Ba Lan, Cộng Hòa Séc, Hungary, Serbia, Ý và nhiều ngôn ngữ khác.
Igor Tsernov
Iu. Lotman thuộc số những người đầu tiên đặt nền tảng cho chủ nghĩa cấu trúc trong nghiên cứu văn học. Ông tiếp nhận những tiền đề phương pháp luận của các nhà cách tân ngôn ngữ văn học: chia văn bản được nghiên cứu thành hai “bình diện” (nội dung và biểu hiện), các “bình diện” lại được tách thành một hệ thống “cấp độ” (…), trong cùng một “cấp độ” lại có sự tách biệt rõ ràng (“phân khúc”) thành các yếu tố tương thích và các yếu tố đối lập; cấu trúc của văn bản được nghiên cứu ở hai trục: ngữ đoạn và hệ hình…
Boris Egorov
Sẽ lý thú biết chừng nào nếu hình dung theo tinh thần Lotman, rằng Thiên Chúa – Đức Sáng thế đã đặt ông vào một nơi khác trong cuộc đời. Dĩ nhiên, trong bất kì hoàn cảnh hay dòng xoáy sự kiện nào, tài năng của ông vẫn hiển lộ. Nhưng nếu như không có những gì ông đã làm ra, nền khoa học về nghệ thuật của thế giới chắc chắn sẽ khác đi.
Roman Grigoriev, Sergay Danhiel
Đánh giá
Chưa có đánh giá nào.