Phong Trào Phục Hưng Phật Giáo Trung Quốc – Holmes Welch

Giống với tất cả tôn giáo lớn trên thế giới, có lẽ Phật giáo Trung Quốc cũng trải qua một giai đoạn suy vi, để rồi điều chỉnh theo xu hướng hiện đại, mà ở đó Thiên chúa giáo đã có mặt 400 năm. Phật giáo Trung Quốc đã khởi động phong trào chuyển biến xã hội và giới thiệu vào thế giới phương Tây, nhưng một số thành phần lại xem tôn giáo làm trở ngại mục tiêu của họ.

Holmes Welch trước hết trình bày chi tiết sự nghiệp của những nhà lãnh đạo Phật giáo lúc bấy giờ và cách điều hành tổ chức của họ, hoạt động của các đoàn thể sư sĩ tại gia, thúc đẩy giáo dục hiện đại, xây dựng chùa mới và trùng tu chùa cũ trong cục diện chính trị đương thời ở Trung Quốc. Qua đó Holmes Welch cho thấy mối quan hệ giữa chùa chiền và quốc gia, có những quan chức chính phủ cố gắng bảo vệ Phật giáo, trong khi đó một số khác thì muốn kiểm soát và chiếm đoạt.

Holmes Welch đưa ra những chứng cứ dồi dào cho thấy bức tranh Phật giáo Trung Quốc lúc bấy giờ đã bị bóp méo, do các phái đoàn truyền giáo Thiên chúa giáo đã nhìn phương Đông bằng một ánh mắt đầy thiên kiến và áp đặt kiểu cải cách tôn giáo của họ lên cộng đồng Phật giáo. Họ đã tạo nên bức tranh tu viện Phật giáo như một sự hấp hối và suy tàn, nhưng trên thực tế thì chùa chiền bước vào giai đoạn “phục hưng” với một sự thay đổi tư duy bền bỉ, chứng tỏ Phật giáo Trung Quốc là một tôn giáo sống động.

(Harvard East Asian Series, 33)